Nieuwendam 15

Dit pand aan de Nieuwendam 15 past uitstekend in zijn omgeving. U staat namelijk op de kade van de eerste haven die in Hoorn gegraven werd. De Nieuwendam stamt van 1341 en is de dijk die aangelegd werd met de grond die uit de haven kwam. Op de kade verrezen verscheidene pakhuizen en woningen. Dit voormalige pakhuis is in de 17e eeuw tot stand gekomen, de tijd dat Hoorn een belangrijke zeehaven had en de Hoornse schepen over de hele wereld handel voerden. De handelswaar werd in dit soort pakhuizen opgeslagen.

Tekst eigenaar:

De beschrijving uit de rijksmonumentenlijst luidt als volgt: Zeventiende eeuws pand van eenvoudige architectuur. De eerste eigenaar die in het archief gevonden is, zijn Paulus en Jan Boendermaker. Zij verkopen het pand in 1719 aan Jan Bent, wijnkoper. In 1792 komt voor het eerst de naam “De Pontac” voor in een verkoping. (2)

Waar komt de naam “De Pontac” vandaan? Al in 1533 komt de naam Jean de Pontac voor als eigenaar van wijngaarden die in de buurt van Bordeaux lagen. Ook heden is er nog steeds een chateau genaamd “De Pontac” in de buurt van Bordeaux. (3) Vermoedelijk is dit pakhuis al vrij snel als wijnpakhuis gebruikt.

In het pand zijn de eikenhouten balken, die op twee na uit het oorspronkelijke pand afkomstig zijn, nog aanwezig. Een aantal balken is voorzien van telmerken. De aannemer Th. Dekker en Zn. heeft destijds (1974) deze balken vakkundig gerestaureerd.

Hieronder volgt een korte historie van het pand wat betreft de eigenaar vanaf 1719 en de in de 20e eeuw verleende vergunningen.

• 1719. Verkoper (V) Paulus Jan Boendermaker, pakhuis fl. 275.-
  Koper (K) Jan Bent. (2)
• 1730. V Jan Bent, wijnkoper.
  K Reynier Hellingman, fl. 400.-
• 1776. V Lambertus Hellingman.
  K Gerrit Brons, pakhuis en grond.
• 1792. V procureur Gerrit Brons gehuwd met Anna van der Wolff
  K. Verheye.
• 1827. V Dorothea Wente, erfgenaam Dirk Verheye.
  K Hendrik Schiphorst.
• 1829. V Hendrik Schiphorst te Amsterdam.
  K Johannes Caspar Pabst van Rutgers, hypotheek bewaarder, Verificateur registratie en domeinen in Noord-     Holland en Utrecht en Lid Provinciale Staten van Noord-Holland.
• 1862. V Aagje Groot, wed Carbasius.
  K Joh Pool, wed Abraham Langerhuizen van Uven, ½ pakhuis genaamd De Pontac.
  Bij notaris Hendrik Carbasius.
  De andere helft behoorde toe aan H. Carbasius, post directeur Purmerend.
• 1879. N.C. Heybloem, schipper, eigenaar.
• 1910. In dienstjaar, kocht Pieter Molenaar het pand , die een stoomgraanmalerij oprichtte.
• 1931. Werd aan P. Molenaar en Zn een nieuwe hinder wetvergunning voor graanmalerij aan de Nieuwendam verleend.
• 1936. In de nacht van 19 op 20 november is het pand door brand gedeeltelijk verwoest.
• 1938. P. Molenaar kreeg een aanschrijving om van het verbrande perceel, de kapspanten en zolderbalken en de achtergevel tot de verdieping te slopen en de eindgevel te dichten.
• 1940. Het pand is verkocht aan Sybren Alkema, deze dient toen een verzoek in aan B&W tot het afdekken achtergedeelte en tijdelijk inrichten tot brandstoffen bergplaats van het verbrande perceel voor een tijdsduur van 3 jaar. Dit verzoek is gehonoreerd voor slechts 1 jaar, gezien de bouwkundige staat van het perceel. (5)
• 1944. Geveltekening van architecten leider Jantzen F. G.zn., Ferdinand Bernardus. Architect H.B.O. en B.N.A. (fig1) (4) Het pand is in gebruik als brandstoffen opslag door de heer S. Alkema. (Fig 2)
• 1973. Aanschrijven het pand te slopen.
  1974. De heer A Dekker zou het pakhuis verbouwen tot woonhuis onder leiding van
  Hangelbroek-Gouwetor Architecten
• 1975. Het perceel werd met de bouwplannen integraal door de heer H.F. Oei overgenomen.
  Sindsdien eigenaar, bewoner van Nieuwendam 15. De indeling van de voorgevel van het oorspronkelijke pand is gehandhaafd aan de hand van gevonden tekeningen bij de herbouw. (fig. 1)

Vivian Oei-Lim
Met medewerking van Vereniging Oud Hoorn, werkgroep Hoorn huizen, straten, mensen.

Bronvermelding:
1. Hoorn huizen, straten, mensen
Momenten uit de geschiedenis van monumenten
Een jubileum uitgave van de Stichting Stadsherstel Hoorn, en de Vereniging “Oud
Hoorn”, tot stand gekomen in samenwerking met de gemeente Hoorn. 1982.
2. A. Boezaard, Vereniging Oud Hoorn. Archief Hoorn huizen, straten, mensen.
Jaarboeken, College Besluit Bouw en Woning Toezicht en Raadsbesluit.
3. Internetsites Google: De Chateau Haut Brion Wijngaarden dateert uit 1533, toen Jean de Pontac eigenaar werd van het domein door zijn huwelijk. In 1649 werd Lord Arnoud III de Pontac eigenaar van de Chateau Haut Brion. Chateau Pontac Lynch cru bourgeois bestaat sinds 1720 en is van de familie Casteja-Borie. Dit bedrijf bezit 10 chateaux in Bordeaux. Het huis en de wijngaarden liggen tussen Margaux en Cantenac. De vertegenwoordiger van dit huis in Nederland is Stadswijnkelder Berns in Heerlen.
4. Beeldbank van de Rijksdienst voor het Cultureel Erfgoed.
5. Westfries Archief Hoorn.